Mindfulness po polsku – Uważność

Mindfulness tłumaczy się zwykle jako uważność.

Warto wiedzieć, że słowo mindfulness to angielskie tłumaczenie słowa sati pochodzącego z języka Pāli, które oznacza równocześnie świadomość, uwagę oraz [to, co umożliwia] pamięć.

Historia mindfulness

Uważność jest obecnie najbardziej znana, jako świecka metoda oparta na dowodach naukowych, jednak jej historyczne korzenie sięgają znacznie poza współczesność.

Mindfulness ma swoje źródło w kontekście buddyjskim, gdzie jest jednym z centralnych elementów szlachetnej ścieżki prowadzącej do wyzwolenia od cierpienia. Z perspektywy buddyjskiej uważność nie jest postrzegana tylko jako technika mająca na celu redukcję stresu, ale jako moralny sposób bycia. Kultywacja tego stylu życia jest integralnym elementem ścieżki rozwijającym mądrość i współczucie, a także prowadzącym do spokoju.

W tym sensie uważność nie ogranicza się tylko do wąsko pojmowanej medytacji, konkretnej praktyki lub pozycji ciała. Praktyka mindfulness stopniowo rozszerza się na różne obszary naszego życia, codzienne aktywności, podejmowane decyzje, różnorodne interakcje oraz relacje międzyludzkie.

Sati

Palijskie słowo sati podkreśla, że praktyka uważności obejmuje „pamięć o teraźniejszości”, czyli ciągłą uwagę na chwilę obecną, z uwzględnieniem jej przyczynowej historii. 

Sati oznacza przypominanie sobie lub pamiętanie o aktywności, w jaką jest się zaangażowanym w danej chwili (John Peacock). Świadomość ciągu przyczyn i skutków, zawierających się w tym momencie, dotyczy przeszłych wzorców zachowań oraz doświadczeń, które informują nas o chwili obecnej.

W tym kontekście słowo sati ukazuje nam dużo bardziej subtelny krajobraz znaczeniowy słowa uważność niż zwyczajne bycie tu i teraz. Podkreśla zależność pomiędzy moralnością oraz naszymi różnymi zachowaniami wewnętrznymi i zewnętrznymi, a doświadczanym przez nas cierpieniem.

Mindfulness – definicja intelektualna

Istnieje dużo różnych intelektualnych definicji uważności.

Niektóre definicje są bardziej duchowe, inne bardziej naukowe. W literaturze psychologicznej uważność często bywa definiowana, w zależności od potrzeb, jako stan, cecha, praktyka, proces lub umiejętność.

Poniżej znajdziesz kilka ciekawszych przykładów:

Mindfulness to niezapominanie przez umysł o tym, czego obecnie doświadcza. Funkcją uważności jest nierozproszenie. (Asanga)

Mindfulness to łagodny wysiłek bycia w stałym kontakcie ze swoim doświadczeniem. (Bodhipaksa)

Mindfulness to pamiętanie o tym, aby obserwować, jak uwaga umysłu przenosi się z jednej rzeczy na drugą. (Vimalaramsi)

Mindfulness to stan psychologicznej wolności, który występuje wtedy, kiedy uwaga pozostaje spokojna i elastyczna, wolna od przywiązania do żadnego konkretnego punktu widzenia. (J. R. Martin)

Mindfulness to proces aktywnego zauważania nowych rzeczy, [rozpoznawania i] przekraczania z góry przyjętych, [automatycznych, sztywnych] sposobów myślenia, a następnie działania, w oparciu o nowe obserwacje. (Ellen Langer)

Mindfulness to sztuka rozpoznawania oraz ucieleśniania tego, co to znaczy być człowiekiem. (Piotr Suchanek)

Każda intelektualna definicja uważności zwraca uwagę na trochę inny obszar znaczeniowy mindfulness, co może wprowadzać pewne intelektualne zamieszanie lub chaos.

W tym kontekście pomocna może się okazać popularna metafora ze świata zen.

Wyobraź sobie kogoś, kto wskazuje palcem na księżyc (Huineng). Różne definicje mindfulness są jak palec wskazujący księżyc, uważność jest jak księżyc.

Definicje mogą nam wskazać kierunek, w którym należy patrzeć, ale słowa opisujące uważność same w sobie nie są uważnością, nie są księżycem, one tylko na niego wskazują.

Więcej na temat ograniczeń intelektualnego poznania dowiesz się czytając tekst o zatrutej strzale.